Tuesday, May 5, 2015

संस्कृत-वर्णमाला

वर्ण-विभाग:

सामान्यतया संस्कृतभाषायां अष्टचत्वारिंशत् वर्णा: भवन्ति, येषां विवेचनम् अध: वर्तते । 


स्वरा:

त्रयोदश: (13)  स्वरा: भवन्ति ।

 हृस्व-स्वरा:        अ   इ  उ   ऋ  लृ     (5 - पञ्च)
             दीर्घ-स्वरा:       आ  ई  ऊ  ॠ   ए   ऐ  ओ  औ    (8  -  अष्ट)



व्यञ्जनानि

त्रयस्त्रिंशत् (33)  व्यञ्जनानि भवन्ति |

कवर्ग:             क्  ख्  ग्  घ्  ङ्      (5 - पञ्च)
चवर्ग:             च्  छ्  ज्  झ्  ञ्      (5 - पञ्च)
टवर्ग:              ट्  ठ्  ड्  ढ्  ण्        (5 - पञ्च)
तवर्ग:             त्  थ्  द्  ध्  न्       (5 - पञ्च)
पवर्ग:             प्  फ्  ब्  भ्  म्      (5 - पञ्च)
अन्तस्था:              य्  व्  र्  ल्      (4  - चत्वार:)
ऊष्माण:                  श्  स्  ष्  ह्    (4  - चत्वार:)


अयोगवाहौ  

द्वौ (2) अयोगवाहौ भवत: ।

     अनुस्वार:           ं       (1  -  एक:)

   विसर्ग:                :        (1  -  एक:)



(संस्कृतभाषायां संयुक्त-व्यञ्जनानि भवन्ति । एतेषां निर्माणं परस्परं वर्णानां मेलनेन भवति ।)
(क् + ष्    =     क्ष्)
(त् + र्     =     त्र्)
(ज् + ञ्    =    ज्ञ्)
(श् + र्     =     श्र्)
(द् + ध्   =     द्ध् )
(द् + म्    =     द्म् )
(ह् + न्    =    ह्न्)
ह् + य्    =   ह्य्)
(ह् + ण्    =   ह्ण्)






3 comments:

  1. helpful to learn Sanskrit alphabet.

    ReplyDelete
  2. sir anekrthi shabd ka kya Matlab ho ta ha

    ReplyDelete
    Replies
    1. एक शब्द के अनेक अर्थ

      जैसे - हरि = विष्णु , सर्प , सूर्य , बन्दर

      Delete